مارک زاکربرگ کیست؟ زندگی‌نامه‌ی مارک زاکربرگ موسس فیسبوک : مارک زاکربرگ یکی از کارآفرینان برجسته و جوان آمریکایی است که با موفقیت‌های خود توانسته است جایگاه هشتم در فهرست ثروتمندترین افراد جهان در سال 2023 را به خود اختصاص دهد. وی که در حال حاضر مدیرعامل شرکت متا (Meta) است، توانسته است با نوآوری و استراتژی‌های هوشمندانه، پلتفرم‌های اجتماعی محبوبی همچون فیسبوک، اینستاگرام و واتساپ را تحت یک چتر واحد گرد آورد. در این مقاله، به بررسی بیوگرافی مارک زاکربرگ، کسب‌وکارهای وی و رازهای موفقیت این کارآفرین بزرگ می‌پردازیم.
کودکی و نوجوانی
مارک الیوت زاکربرگ در تاریخ 14 مه 1984 در شهر وایت پلینز، نیویورک و در خانواده‌ای یهودی به دنیا آمد. پدر او، ادوارد زاکربرگ، دندان‌پزشکی برجسته و مادرش، کارن کمپنر، روان‌شناسی ماهر بود. مارک چهارمین فرزند خانواده بود و سه خواهر بزرگ‌تر از خود دارد. این ترکیب خانوادگی زمینه‌ساز پرورش فردی با استعداد و نبوغ خاص در زمینه تکنولوژی و برنامه‌نویسی شد.
مارک زاکربرگ در دوران کودکی خود با تکنولوژی آشنا شد و علاقه‌ای عمیق به کامپیوتر پیدا کرد. در حالی که در آن زمان استفاده از کامپیوتر در حال گسترش بود، مارک به سرعت علاقه خود را به برنامه‌نویسی کشف کرد. این علاقه‌مندی به حدی بود که در دوران دبستان، اولین گام‌های خود را در زمینه نوشتن نرم‌افزار برداشت.
پدر مارک، ادوارد، با مشاهده استعداد و علاقه پسرش به برنامه‌نویسی، او را به شدت تشویق و حمایت می‌کرد. او برای حمایت از پیشرفت مارک، تصمیم گرفت یک مربی خصوصی به نام دیوید نیومن را برای آموزش برنامه‌نویسی به او استخدام کند. دیوید نیومن، یک برنامه‌نویس حرفه‌ای، به سرعت متوجه شد که مارک با نبوغ و سرعت باورنکردنی در حال پیشرفت است و حتی در مواردی از استاد خود پیشی می‌گیرد.
دوران دبیرستان
مارک زاکربرگ علاوه بر علاقه شدید به برنامه‌نویسی، علاقه‌مند به ادبیات کلاسیک بود. او آثار بزرگان ادبیات مانند “ایلیاد” و “اودیسه” اثر هومر را مطالعه می‌کرد و از آن‌ها الهام می‌گرفت. در دوران دبیرستان، مارک به آکادمی فیلیپس اکستر، یکی از برجسته‌ترین مدارس آمریکا، پیوست و در آن‌جا تحصیلات خود را در زمینه ادبیات ادامه داد و موفق به دریافت دیپلم ادبیات شد.
علیرغم علاقه زیاد به ادبیات، مارک هرگز از حوزه برنامه‌نویسی فاصله نگرفت. او در دوران دبیرستان به عنوان یک برنامه‌نویس جوان و با استعداد شناخته می‌شد و همزمان با تحصیل در فیلیپس اکستر، به برنامه‌نویسی ادامه داد. همچنین، او در ورزش شمشیربازی نیز فعالیت می‌کرد و توانست در این زمینه نیز موفقیت‌هایی کسب کند.
در دوران دبیرستان، مارک تصمیم گرفت یک نرم‌افزار برای پخش فایل‌های MP3 طراحی کند که به نام سیناپس (Synapse) شناخته می‌شد. این نرم‌افزار از یک سیستم هوشمند برای پیش‌بینی آهنگ‌های مورد علاقه کاربران استفاده می‌کرد. سیناپس به کاربران اجازه می‌داد تا از طریق الگوریتم‌های هوشمند، آهنگ‌های بعدی را بر اساس سلیقه شخصی خود پیش‌بینی و پخش کنند. این نوآوری نشان‌دهنده نبوغ مارک در ترکیب علاقه‌مندی‌هایش به تکنولوژی و هنر بود.
در همان سال‌های دبیرستان، مارک زاکربرگ از طرف شرکت‌های مختلفی پیشنهادهای کاری دریافت کرد. یکی از این پیشنهادها از شرکت مایکروسافت بود که به صورت رسمی و جدی به او پیشنهاد همکاری داد. با این حال، مارک تصمیم گرفت این پیشنهادات را رد کند و به جای آن به تحصیلات خود ادامه دهد و روی پروژه‌های شخصی خود تمرکز کند.
دوران دانشگاه فیس مش و هاروارد کانکشن
در سال 2002، مارک زاکربرگ جوان به دانشگاه هاروارد وارد شد و در رشته علوم کامپیوتر تحصیل کرد. او به سرعت به چهره‌ای شناخته‌شده در برنامه‌نویسی دانشگاه تبدیل شد. اولین پروژه بزرگ او، کورس‌مچ (CourseMatch) بود؛ برنامه‌ای که به دانشجویان کمک می‌کرد واحدهای درسی خود را انتخاب کنند و گروه‌های مطالعاتی تشکیل دهند. اما شهرت واقعی او با راه‌اندازی وبسایت فیس‌مش (FaceMash) آغاز شد.
فیس‌مش، یک وبسایت بود که به طور تصادفی عکس چهار دانشجو را نمایش می‌داد و از کاربران می‌خواست تا به جذاب‌ترین فرد رأی بدهند. این وبسایت به سرعت محبوب شد، اما مشکلاتی را نیز به همراه داشت. ترافیک بالای وبسایت باعث اختلال در سرورهای دانشگاه شد و برخی از دانشجویان که نمی‌خواستند عکس‌هایشان در این وبسایت قرار بگیرد، به مسئولین دانشگاه شکایت کردند. در نتیجه، دانشگاه وبسایت را تعطیل کرد و به زاکربرگ اخطار انضباطی داد.
مدت‌ها قبل از فیس‌مش، یکی از دانشجویان به نام دیوا نارندا ایده‌ای برای راه‌اندازی یک شبکه اجتماعی داشت. این شبکه قرار بود به دانشجویان امکان دهد عکس‌ها و مشخصات خود را به اشتراک بگذارند. دیوا ایده خود را با تایلر و کامرون وینکولووس، دو برادر دوقلو که می‌توانستند بودجه لازم را تامین کنند، مطرح کرد. سپس برای برنامه‌نویسی این پروژه به زاکربرگ مراجعه کردند.
زاکربرگ به این پروژه پیوست و از ایده آن الهام گرفت تا شبکه اجتماعی خودش را راه‌اندازی کند. او در فوریه 2004 فیسبوک را راه‌اندازی کرد که به سرعت به محبوبیت جهانی رسید. با این حال، هم‌تیمی‌های سابق او یعنی دیوا نارندا، تایلر و کامرون وینکولووس ادعا کردند که زاکربرگ ایده و کد منبع آن‌ها را سرقت کرده است. این ادعا منجر به دعوای حقوقی شد که بیش از 5 سال به طول انجامید.
در سال 2009 قاضی حکم داد که زاکربرگ باید 45 میلیون دلار به عنوان غرامت به شاکیان پرداخت کند، اما این حکم نیز نتوانست رضایت کامل شاکیان را جلب کند.
راه اندازی فیس بوک در سال 2004
سال 2004 میلادی، سالی بود که مارک زاکربرگ تصمیم گرفت یک شبکه اجتماعی جدید را راه‌اندازی کند که امروزه به عنوان یکی از بزرگترین و تاثیرگذارترین شبکه‌های اجتماعی دنیا شناخته می‌شود: فیسبوک. او در این مسیر تنها نبود و با همراهی چند تن از دوستانش این پروژه را شروع کرد. این شبکه اجتماعی ابتدا تنها برای دانشجویان دانشگاه هاروارد طراحی شده بود، اما به سرعت در سایر دانشگاه‌ها نیز محبوبیت پیدا کرد.
فیسبوک با سرعتی غیرمنتظره رشد کرد و طرفداران زیادی پیدا کرد. این رشد چشمگیر مارک را به فکر ترک تحصیل انداخت تا به صورت تمام وقت بر روی این پروژه کار کند. در این دوره، مارک زاکربرگ با پیتر تیل آشنا شد که تشویقش کرد تا 500 هزار دلار روی فیسبوک سرمایه‌گذاری کند. با این سرمایه‌گذاری، مارک و تیم کوچکش منزلی در پالو آلتو، کالیفرنیا اجاره کردند و آن را به دفتر کار فیسبوک تبدیل کردند.
وقتی تعداد کاربران فیسبوک به 4000 نفر رسید، مارک تصمیم گرفت برنامه‌نویسان جدیدی را به تیم خود اضافه کند. هر یک از اعضای جدید تیم فیسبوک متخصصانی در زمینه برنامه‌نویسی بودند و با کمک آن‌ها، فیسبوک به سرعت بهبود یافت و قابلیت‌های جدیدی به آن اضافه شد.
پیشرفت فیسبوک متوقف نمی‌شد و مارک زاکربرگ تصمیم گرفت سهام این شرکت را عرضه کند، اما با حفظ 60 درصد از سهام برای خود، کنترل اصلی را در دست گرفت. دوستانش، ادواردو ساورین با 35 درصد و داستین موسکوویتز با 5 درصد از سهام، به عنوان دیگر سهامداران عمده شرکت شناخته شدند. تا پایان سال 2004، تعداد کاربران فیسبوک به یک میلیون نفر رسید.
تب فیسبوک همه‌گیر شده بود. در سال 2005، یک سرمایه‌گذاری 40 میلیون دلاری روی این شبکه اجتماعی انجام شد و فیسبوک به روی همه افراد بالای 13 سال باز شد، نه فقط دانشجویان. این گسترش جهانی باعث شد تا فیسبوک به یکی از پرطرفدارترین شبکه‌های اجتماعی دنیا تبدیل شود.
خرید اینستاگرام و واتساپ
مارک زاکربرگ در کنار توسعه‌ی فیسبوک، به دنبال اهداف بلندپروازانه‌تری بود. در همین راستا، او در سال ۲۰۱۲ اینستاگرام را به مبلغ یک میلیارد دلار خریداری کرد و آن را به زیرمجموعه‌ی فیسبوک افزود. این اقدام حتی برای فعالان حوزه‌ی فناوری نیز غیرمنتظره و عجیب بود، زیرا اینستاگرام در آن زمان صرفاً به‌عنوان یک اپلیکیشن جدید و ساده برای به‌اشتراک‌گذاری عکس شناخته می‌شد که ابتدا فقط برای سیستم‌های آی‌اواس توسعه‌یافته بود. اما این تصمیم استراتژیک زاکربرگ، نه تنها زندگی و برند او را وارد فاز جدیدی کرد، بلکه سبک زندگی میلیون‌ها انسان در سراسر جهان را نیز تغییر داد.
پس از اینستاگرام، فیسبوک به سراغ واتساپ رفت و در اقدامی جسورانه، این پیام‌رسان محبوب را به ارزش ۲۲ میلیارد دلار خریداری کرد. با این خرید، زاکربرگ پرکاربرترین پیام‌رسان‌های دنیا یعنی واتساپ و فیسبوک مسنجر را، مستقیم و غیرمستقیم، تحت مدیریت خود درآورد.
علاوه بر این، زاکربرگ به دنیای واقعیت مجازی نیز علاقه‌مند بود و در راستای این علاقه، شرکت آکیولس ریفت و امتیاز هدست واقعیت مجازی آن را نیز خریداری کرد. این خریدها نشان‌دهنده‌ی دیدگاه وسیع و برنامه‌ریزی استراتژیک زاکربرگ برای آینده فناوری و ارتباطات بودند.
این خریدها به فیسبوک اجازه داد تا نفوذ بیشتری در زندگی روزمره کاربران داشته باشد و به یکی از اصلی‌ترین بازیگران دنیای فناوری و ارتباطات تبدیل شود. همچنین، این تصمیمات جسورانه زاکربرگ نقش مهمی در گسترش و تحول شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها ایفا کردند و امکانات و خدمات جدیدی را به کاربران ارائه دادند.
از فیسبوک به متا
در یکی از روزهای پاییزی آبان ماه ۱۴۰۰، مارک زاکربرگ جلوی دوربین‌ها ظاهر شد و اعلام کرد که برند فیسبوک به «متا» تغییر نام می‌دهد. علت این تغییر بزرگ در برندینگ، تمرکز فیسبوک بر پروژه‌ی جدیدی به نام متاورس عنوان شد. زاکربرگ متاورس را به‌عنوان «یک اینترنت مجسم» توصیف کرد که نسخه‌ای به‌روز شده از اینترنت است و کاربران می‌توانند تجارب متفاوتی نسبت به اپ‌های دو بعدی یا صفحات وب از آن داشته باشند.
در مصاحبه‌ای با The Verge، زاکربرگ توضیح داد که متاورس تجربه‌ای فراتر از اینترنت کنونی ارائه می‌دهد. کاربران با استفاده از یک هدست واقعیت مجازی می‌توانند زندگی دوم خود را در جهان متاورس تجربه کنند: یک آواتار سه‌بعدی دقیق از خود بسازند، در جلسات دوستانه و کاری حاضر شوند، بازی و تفریح کنند، زمین بخرند، آثارتان را بفروشند و از طریق ارزهای دیجیتالی درآمدزایی واقعی را در این دنیای مجازی تجربه کنند.
متأسفانه شروع پروژه متاورس تاکنون موفقیت‌آمیز نبوده است. از زمان معرفی متاورس تا امروز، این پروژه چندین میلیارد دلار ضرر به زاکربرگ وارد کرده است. مهم‌ترین مسئله، کیفیت پایین متاورس فیسبوک و مشکلات متعدد آن بوده است. همچنین، حواشی اینستاگرام و واتساپ به عنوان زیرمجموعه‌های دیگر متا نیز در شکست اولیه پروژه متاورس بی‌تأثیر نبوده‌اند.
با این وجود، متاورس هنوز در ابتدای راه است و فرصت زیادی باقی مانده که شاهد رشد و رونق آن در فضای مجازی باشیم. مارک زاکربرگ و تیمش همچنان به آینده این پروژه امیدوارند و در تلاشند تا مشکلات کنونی را برطرف کرده و تجربه‌ای بی‌نظیر را برای کاربران فراهم کنند.
زندگی شخصی
مارک زاکربرگ، موسس و مدیرعامل فیسبوک، در دوران دانشجویی‌اش در دانشگاه هاروارد با همسرش پریسیلیا چان (Priscilla Chan) آشنا شد. آن‌ها در یک مهمانی دوستانه با هم آشنا شدند و سرانجام در ۱۹ می ۲۰۱۲ در حیاط خانه زاکربرگ ازدواج کردند. جالب است بدانید که جشن ازدواج آن‌ها همزمان با فارغ‌التحصیلی پریسیلیا از دانشکده پزشکی بود.
مارک و پریسیلیا چان اکنون دو دختر دارند. اولین دختر آن‌ها، ماکسیما، در فوریه ۲۰۱۶ به دنیا آمد و دختر دومشان، آگوست، در آگوست ۲۰۱۷ متولد شد. پس از به دنیا آمدن ماکسیما، زاکربرگ و چان در نامه‌ای سرگشاده به دخترشان اعلام کردند که تصمیم گرفته‌اند ۹۹ درصد از سهام فیسبوک خود را در طول زندگی‌شان به کارهای بشردوستانه اختصاص دهند.
اعتقادات دینی و دارایی خالص
زاکربرگ در گذشته اعلام کرده بود که آتئیست است، اما بعدها موضع خود را تغییر داد و اظهار داشت که به عقیده او، دین مسئله‌ای بسیار مهم در زندگی هر فرد است. در می ۲۰۲۱، دارایی خالص زاکربرگ به ۱۱۹ میلیارد دلار رسید. او بخش زیادی از ثروت خود را برای انجام کارهای عام‌المنفعه و بهبود زندگی افراد نیازمند صرف کرده است.
مارک زاکربرگ و همسرش در سال ۲۰۱۵ شرکتی با هدف پیشبرد پتانسیل انسانی و بهبود وضع مردم از نظر بهداشت، آموزش، تحقیقات علمی و دسترسی به انرژی تأسیس کردند. زاکربرگ همچنین برای اصلاحات آموزشی و حمایت از سیاه‌پوستان تلاش‌های بسیاری کرده است. او و همسرش کمک‌هزینه‌های مختلفی برای ریشه‌کن کردن بیماری ابولا در آفریقا، توسعه وب‌سرور شخصی دیاسپورا (Diaspora) و مدارس دولتی نیوآرک اعطا کرده‌اند.
زاکربرگ تعهدنامه‌ای امضا کرده است که طبق آن باید حداقل ۵۰ درصد از دارایی خالص خود را قبل از مرگش برای اهداف بشردوستانه صرف کند. این تعهد نشان‌دهنده عزم و اراده او برای بهبود وضعیت جهان و کمک به افراد نیازمند است.
نتیجه گیری
مارک زاکربرگ، یکی از چهره‌های برجسته و شناخته‌شده در عرصه کارآفرینی جهانی است. او به‌طور مداوم و با پشتکار فراوان به یادگیری و کسب دانش جدید می‌پردازد. در هر دو هفته، زاکربرگ یک کتاب را به پایان می‌رساند و در طول سال، به مطالعه حدود ۳۰ جلد کتاب می‌پردازد. او به این باور است که در دنیای پیچیده و رقابتی امروز، کلید موفقیت، یادگیری منظم و مداوم است. این رویکرد او به یادگیری و توسعه فردی، یکی از عوامل اصلی موفقیت‌هایش در دنیای کسب‌وکار به شمار می‌رود.
