Menu
بازاریابی چریکی (Guerrilla Marketing) که به عنوان بازاریابی پارتیزانی نیز معروف است، نوعی بازاریابی خلاقانه است که توسط شرکت هایی با بودجه محدود استفاده می شود. موفقیت این بازاریابی به خلاقیت و نوآوری در کارآفرینی و دقت در آن بستگی دارد. در واقع، شرکت هایی که بودجه قابل توجهی برای تبلیغات ندارند، از بازاریابی چریکی برای برندسازی و پیشی گرفتن از رقبای خود استفاده می کنند. برای راهنمایی در مورد این بازاریابی با ما در خودساخته همراه باشید. بازاریابی چریکی برای تأثیرگذاری پنهانی بر مخاطبان طراحی شده است. بنابراین اگر صاحب یک کسب و کار کوچک هستید و نمی خواهید هزینه زیادی برای تبلیغات خرج کنید، در ادامه همراه ما باشید.
همانطور که دانستیم بازاریابی چریکی یکی از روش‌های بازاریابی است که در آن از افرادی با تاثیرگذاری بالا برای تبلیغ محصول و خدمات استفاده می‌شود. این افراد می‌توانند شخصیت‌های مشهور، وبلاگرها، افراد معروف در شبکه‌های اجتماعی و … باشند. در این روش، افراد با توجه به تاثیرگذاری و تعداد دنبال‌کنندگان و طرفداران خود، برای تبلیغ محصولات و خدمات مشخص شده با مالکان یا کارفرمایان قرارداد می‌بندند.این ویدیو به شما کمک میکند که بدونید چطور نابغه بازاریابی شوید ؟!
در صورتی که بازاریابی چریکی به‌صورت صحیح و با برنامه‌ریزی دقیق انجام شود، می‌تواند به شما کمک کند تا به رشد و پیشرفت بیشتری دست یابید. برای استفاده بهینه از بازاریابی چریکی، بهتر است به نکات زیر توجه کنید:
در نهایت، با توجه به مزایا و معایب بازاریابی چریکی و نکات مهمی که برای استفاده بهینه از آن باید رعایت کرد، شما می‌توانید تصمیم درستی را در انتخاب روش بازاریابی خود بگیرید. بازاریابی چریکی می‌تواند به شما در رشد و پیشرفت کسب‌وکارتان کمک کند، اما باید بهطور دقیق و با برنامه‌ریزی مناسب از آن استفاده کنید.
می‌توان با استفاده از گوریلا مارکتینگ یا در واقع همان بازاریابی پارتیزانی، کاملاً به نفع یک کسب و کار استفاده کرد و به ارتقاء یک برند خاص کمک شایانی نمود. آژانس‌های تبلیغاتی از طریق ایده‌های خلاق و غیره منتظره که به طور شگرفی یک محصول خاص را به زندگی روزمره مردم مرتبط میکند، عکس العمل‌هایی چون گریستن، خندیدن، تعجب کردن و غیره را در مخاطب ایجاد و از این واکنش‌های طبیعی به نفع یک برند خاص استفاده می‌کنند. انواع روش‌های بازاریابی چریکی به شرح زیر است:
در این قسمت شما را با 44 روش بازاریابی چریکی آشنا خواهیم کرد:
اگر صاحب یک سایت کسب درآمد و خرده فروشی آنلاین هستید، به جای اینکه پول خود را صرف تبلیغات کنید، آن را به عنوان تبلیغات در اختیار مشتریان خود قرار دهید. مثلاً یک تمبر سفارش دهید و روی آن بنویسید: “این برای شماست، اما اگر می خواهید صد تا از این اسکناس ها را به دست آورید، وارد سایت ما شوید!” روی اسکناس ها مهر بزنید و وارد بازار هدف خود شوید.
این اتیکت ها در همه جا نمایش داده می شوند. البته بازاریابی چریکی در کشور ما آزاردهنده بوده است، اما اگر از طراحی خلاقانه در این ابزارها استفاده کنید، قطعا توجه بسیاری را به خود جلب خواهید کرد.چرا بازاریابی مهمه ؟ پاسخ این سوال که برای عموم پیش می آید در ویدیو زیر داده شده است.
یک پاکت نامه انتخاب کنید و توضیحات تبلیغاتی خود را برای هزاران مشتری بالقوه ارسال کنید. امروز هیچ نامه ای برای کسی ارسال نمی شود، بنابراین اگر کمی خلاق باشید احتمالاً توجه زیادی را به خود جلب خواهید کرد. بهتر است برای ارزش افزوده یک هدیه در نامه قرار دهید.
شاید به زودی نمایشگاهی مرتبط با کسب و کار شما برگزار شود، بهتر نیست در این نمایشگاه حضور داشته باشید؟ اگر می‌خواهید در بازاریابی چریکی موفق شوید، باید ایده‌ای داشته باشید تا کار را برای بازدیدکنندگان آسانتر کنید. مثلا یک پاکت رایگان به آنها بدهید تا هدایا و تبلیغاتی که دریافت می کنند را در آن قرار دهند. البته روی این پاکت اطلاعات کسب و کار خود و یک جمله تبلیغاتی جذاب بنویسید. با این کار هر بازدیدکننده تبلیغی برای شرکت شما خواهد بود.
وقتی در صف سینما هستید، از صندوقدار بخواهید به جای اینکه از مردم پول بلیط بگیرد شما حساب کنید و در عوض کارت ویزیت شما را به آنها بدهد. این روش بسیار ارزان است، حتی اگر مشتری شما نشوند، اما دهان به دهان می توانند به بازاریابی شما کمک کند.
کمی خودشیفته بودن بد نیست و شما بلید بدون خجالت از خود و کسب و کارتان تعریف کنید. مثلا روی دیوار بنویسید: «غذای این رستوران عالی است» یا «اجناس این مغازه بی نظیر است». مطمئن باشید بسیاری از مشتریان متوجه نمی شوند که این کار شماست. در دنیای مجازی به جای گرافیتی از کامنت ها استفاده می شود و شما می توانید به عنوان یک فرد ناشناس از کسب و کار خود تمجید کنید.
اگر نویسنده هستید، یکی از بهترین پست های خود را در وبلاگ های محبوب قرار دهید تا در معرض دید عموم قرار گیرد. بسیاری از افراد در دنیای مجازی از طریق نوشته های نویسندگان دیگر به شهرت رسیده اند. در قسمت نظرات نیز می توانید خود را معرفی کرده و به دنبال جذب مشتری باشید.
منظور ما این نیست که کارت ویزیت خود را در بین مردم پخش کنید، بلکه به کتابخانه ها و کتابفروشی ها بروید و بخشی را که مربوط به کسب و کار شماست، پیدا کنید. بین تمام کتاب ها یک کارت ویزیت قرار دهید. هزینه این روش فقط چاپ کارت ویزیت است، اما می تواند نتایج شگفت انگیزی به همراه داشته باشد و شما را به بازار هدفتان برساند.
برچسب برند خود را پشت شیشه ماشین خود قرار دهید. البته این کار را می توانید در سایر قسمت های خودرو نیز انجام دهید. یک کارواش این ایده را با یک ستاره زرد و مشکی انجام داد و برچسب برند خود را پشت شیشه عقب مشتریانش چسباند. شاید قبلا این تگ را دیده باشید. مطمئناً این روش بازاریابی جانبی تأثیر بسزایی در جذب مشتری دارد.
مشاغل خانگی اغلب از دید عموم پنهان هستند. بنابراین به اتاق بازرگانی شهر خود بروید و یک کمیته مشاغل خانگی تشکیل دهید. با این کار به افراد فعال در خانه دسترسی خواهید داشت و می توانید کسب و کار خود را در میان آنها تبلیغ کنید.
این را زمانی که مشتری در حال پرداخت کردن است بگویید، تا مشتری کمی بیشتر فکر کند و ممکن است چیز دیگری بخرد.
به جای تحویل کارت ویزیت یا ایمیل های تبلیغاتی به مشتریان، فهرستی تهیه کنید و توضیح دهید که چرا نسبت به رقبای خود برتر هستید. باید تمام جملات را صادقانه و با طنز بیان کنید تا در ذهن مخاطب تثبیت شود.چطور با تحلیل رقبا درآمد خود را دو برابر کنیم؟صوت زیر پاسخ این سوال را داده است.
فروشگاهی را پیدا کنید که مرتبط با کسب و کار شما باشد و با آنها قرارداد ببندید تا نمونه کار شما را به نمایش بگذارند. اگر کترینگ دارید به مغازه های اطراف اطلاع دهید تا به دست مشتریان برسند. در این اطلاعیه بنویسید در روز و ساعت معینی این غذا به صورت رایگان ارائه می شود. این کار باعث صرفه جویی زیادی در پول شما می شود، اما خدمات مشتری شما را مشهور می کند.
سالنامه خود را با خلاقیت بالا طراحی کنید و به مشتریان خود هدیه دهید. این روش بازاریابی چریکی در ایران بسیار رایج است. بهتر است تصویر محصول، نام سایت، افتخارات و گواهینامه ها را در صفحه اول هر ماه یا فصل قرار دهید. اگر از تصاویر جذاب استفاده کنید، احتمالا مشتریان بیشتری را به سمت محصولات خود جذب خواهید کرد.
برخی از رستوران ها و کافی شاپ ها هر هفته قرعه کشی برگزار می کنند، بنابراین از مشتریان خواسته می شود کارتی را انتخاب کنند و شانس خود را امتحان کنند. از مدیر این فروشگاه ها بخواهید یکی از کارت ها را به کسب و کار شما اختصاص دهد و خدمات رایگان شرکت شما را به مشتریان ارائه دهد. شاید بهتر باشد برای افزایش شانس شهرت از صاحب مغازه کارت های خالی بگیرید.
این روش هزینه زیادی دارد، اما اثر آن شگفت انگیز است. حتما در برنامه های تلویزیونی با این روش آشنا شدید. روند کار به این صورت است که نام و توضیحات کسب و کار شما در تمام مراحل رویداد ذکر می شود. حتی می توانید در این رویدادها شرکت کنید و مستقیماً با آنها صحبت کنید.
به مناسبت های مختلف برای مشتریان خود کارت تبریک، ایمیل یا پیامک ارسال کنید و برای آنها آرزوی موفقیت کنید. اگر شما یک کسب و کار B2B دارید، به این ترتیب مشتریان نام شما را بهتر از سایر رقبا به یاد خواهند آورد.
بازاریابی پارتیزان می گوید بخشی از درآمد ماهانه خود را به خیریه ها بدهید و آن را با مشتریان خود به اشتراک بگذارید. با این کار مشتریان شما احساس می کنند که با خرید از شما به صورت غیرمستقیم به کالا کمک می کنند.
برای تبلیغات دهان به دهان، مسابقه ای را با 1 تا 10 برنده برگزار کنید. جایزه باید چیزی باشد که توجه مشتری را به خود جلب کند. بهتر است اسامی برندگان را در سایت خود منتشر کنید تا اطلاع رسانی آسانتر به آنها صورت گیرد.
وقتی این تی شرت ها را می پوشید، تبدیل به یک تبلیغ کننده متحرک می شوید. پیشنهاد می کنیم این تی شرت ها را به عنوان هدیه یا جایزه به مشتریان خود بدهید. البته نباید از پست ها و تبلیغات زیاد استفاده کنید زیرا ممکن است باعث عدم استفاده مشتری از آنها شود. فقط نام شرکت یا لوگوی خود را روی آن قرار دهید.
اگر شرکت شما یک شرکت طراحی وب است و می خواهید به مشتریان بالقوه بیشتری دسترسی پیدا کنید، با یک شرکت میزبانی وب شریک شوید. هر همکاری که به نفع هر دو طرف باشد ایده های پولساز خوبی است.
با هلال احمر تماس بگیرید و مکانی برای اهدای خون در اختیار آنها قرار دهید. البته باید این اقدام را به روزنامه ها و شبکه های خبری اطلاع رسانی کنید. با این کار نام شرکت خود را روی برگه ها قرار می دهید. علاوه بر این، فرصتی را برای کمک کنندگان فراهم می کنید تا با کسب و کار شما آشنا شوند.
مشتریان قدیمی خود را به مراسم تقدیر دعوت کنید و اجازه دهید دو نفر را با خود بیاورند. فقط باید با کمکی که به دیگران می کنید تبعیض آمیزتر باشید. برخی حتی ممکن است مشتریان جدید شما شوند. مطمئن باشید این یک روش بازاریابی چریکی بسیار موثر است.
حتما در حین راه رفتن به بیلبورد آرایشگاه یا رستوران برخورد کرده اید. این روش برای شما نیز مفید خواهد بود. پیشنهاد می کنیم به دنبال یک برگردان جذاب باشید که بتواند توجه مشتریان را به خود جلب کند.
همه به دنبال سودآوری و معاملات بزرگ هستند، به خصوص اگر هزینه ای برای آنها وجود نداشته باشد. بنابراین اگر برای تمام مشتریان بالقوه خود یک ایمیل تبلیغاتی ارسال کنید و عنوان آن را به گونه ای انتخاب کنید که سودی باورنکردنی را اعلام کند، قطعا می توانید مخاطبان بیشتری را جذب کنید. حتی بهتر است برای جلب توجه بیشتر، بروشور کار خود را در ایمیل قرار دهید.
فقط تبلیغ کردن در مجلات کافی نیست، بلکه بهتر است که یک مقاله بنویسید و اگر خوب نوشته شده باشد، وقتی مردم آن را می خوانند، می خواهند برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد شما، وب سایت شما بدانند.
ارسال نامه نیاز به پاکت دارد، سپس از کارت پستال استفاده کنید تا فرد به راحتی بتواند به محتویات آن دسترسی داشته باشد و زحمت باز کردن پاکت را نداشته باشد.
بازاریابی چریکی بر خدمات رایگان و ارزان به مشتریان متکی است. پس کتابی متناسب با بازار هدف خود بنویسید و نام شرکت را در پس زمینه صفحات کتاب درج کنید. این کتاب الکترونیکی را به صورت رایگان یا با هزینه ای اندک در اختیار مشتریان قرار دهید و از عواید آن برای سایر روش های بازاریابی چریکی استفاده کنید.
یکی از محصولات یا خدمات خود را به صورت رایگان در اختیار مخاطبان قرار دهید. این قطعا برای شما مفید خواهد بود.
در مسابقات مرتبط با حرفه و تجارت خود شرکت کنید. در صورت برنده شدن نام شما در اخبار ذکر می شود و می توانید این موقعیت را به عنوان افتخار در دفتر یا سایت خود قرار دهید و ارزش شرکت خود را در نزد مشتریان افزایش دهید.
در وب سایت هایی که با کسب و کار شما کار می کنند، در مورد یک موضوع خاص بنویسید و نام شرکت و پیوند خود را در داخل این مقاله پیوند دهید. تقریباً همه سایت ها از بک لینک استفاده می کنند زیرا نسبت به سایر روش های تبلیغاتی بهتر عمل می کند.
در بازاریابی چریکی باید از هر روشی برای جذب مشتری استفاده کنید. اگر طراح وب هستید، به مشتری بگویید که در حال خرید دامنه و نصب هاست نیز هستید. اگر آرایشگر هستید پس از برداشتن ابرو موهای زائد پیشانی را به صورت رایگان از بین ببرید. اگر رستوران دارید یک دسر ارزان پیشنهاد دهید. این شما را از رقبای خود جلوتر میکند و مشتری تمایلی به مراجعه به رقبای شما ندارد.
یک پروژکتور بگیرید و با مکانی مانند رستوران قرارداد ببندید تا تصاویر کسب و کار شما را روی دیوار نمایش دهد و نام شرکت شما را برای مشتریان مشخص کند.
هزینه تبلیغات در ایستگاه اتوبوس نسبت به سایر تبلیغات کمتر است. مسافران قطعا جذب تبلیغات شما خواهند شد.
تبلیغات در تئاتر ارزان تر از تبلیغات در تلویزیون و فیلم است. البته هزینه این تبلیغ ارزان نیست اما اگر در یک تئاتر مناسب تبلیغ کنید به نتیجه مطلوب خواهید رسید.
مجلات برای کلینیک ها و کلینیک ها یکی از راه های کمک به سرگرم کردن بیماران در حین انتظار است. اگر توانایی مالی برای تبلیغ در این مجلات را ندارید، به این مکان ها بروید و کارت ویزیت خود را در مجلات قرار دهید.
یکی از روش های بازاریابی چریکی می گوید به بی خانمان ها در خیابان کمک کنید و از آنها بخواهید که نام شرکت شما را در فرم بنویسند تا 80 درصد از هزینه های من توسط فلان شرکت تامین شود و برای 20 درصد باقی مانده به کمک نیاز دارم. این روش به طور غیر مستقیم به شناخته شدن شرکت شما کمک می کند و بر اذهان عمومی تأثیر می گذارد.
به هنرمندان ناشناس در راه اندازی نمایشگاه و قرار دادن بنرهای تبلیغاتی در نمایشگاه کمک کنید. حتی می توانید به آنها کمک کنید تا یک وب سایت اختصاصی راه اندازی کنند و می توانید تبلیغات رایگان را در وب سایت آنها قرار دهید.
با وب سایت های مختلف ارتباط برقرار کنید و از آنها بخواهید تا کدنویسی کنند تا با نمایش صفحه 404 تبلیغ وب سایت شما نمایش داده شود. شما می توانید همین کار را برای آنها انجام دهید تا این روش برای شما هزینه ای نداشته باشد.
هدایایی را با نام یا لوگوی شرکت خود طراحی کنید و برای مشتریان ارسال کنید.
حتماً می دانید در سالن های زنان و مردان چه می گویند. سپس از آرایشگران بخواهید در مورد کسب و کار شما صحبت کنند. برای این کار به آنها خدمات رایگان بدهید و از آنها بخواهید که در مورد خدمات شما با مشتریان صحبت کنند.
ما به شما پیشنهاد می کنیم یک خبرنگار استخدام کنید تا به عنوان یک کارآفرین موفق با شما مصاحبه کند.
جالب است بدانید که بازاریابی چریکی به نقطه صفر نیز توجه دارد. باید بدانید نمایشگاهی درباره کسب و کار شما در کدام شهر برگزار می شود. هنگامی که روز و ساعت مشخص شد، یک کارمند کم هزینه را استخدام کنید تا با تابلویی در قسمت تحویل چمدان بایستد. آدرس سایت و شعار تبلیغاتی خود را روی این تابلو بنویسید. مسافران تصور می کنند که این شخص در آنجا ایستاده است تا مسافری را پیدا کند و به علامت توجه کنند.
بسیاری از افراد از دوستان و آشنایان خود می خواهند که در مورد تجارت خود با دیگران صحبت کنند. البته می توانید به برخی افراد پول بدهید و از آنها بخواهید که در مورد شما با دیگران صحبت کنند. باید در انتخاب این افراد بسیار دقت کرد و کسانی را انتخاب کرد که ارتباطات اجتماعی خوبی دارند.
عبارت بازاریابی چریکی یا بازاریابی پارتیزانی، مستقیماً از مفهوم نبرد نامنظم چریک‌ها و پارتیزان‌ها مشتق شده است. گروه‌هایی که طی جنگ‌هایی که در طول تاریخ به وقوع پیوسته‌اند، بارها در برابر ارتش‌های منظم و کلاسیک، ایستاده و سرسختی و مقاومت جانانه‌ای از خود نشان داده‌اند و حتی در برخی مواقع، ورق جنگ را به‌کلی برگردانده‌اند. وقتی ارتش خوفناک هیتلر در سال 1941 طی عملیات غافلگیرانه و معروف بارباروسا در هفته‌های نخست، ارتش قدرتمند روسیه‌ی استالینی را قلع‌وقمع کرده بود و با سرعتی باورنکردنی در خاک روسیه پیش می‌رفت، تسخیر مسکو و فتح کاخ کرملین بسیار محتمل به نظر می‌رسید. تا اینکه ساختار سازمان‌دهی بی‌نظیر چریک‌های روس در اعماق جنگل‌ها و نواحی دیگر روسیه، به لطف سرما و یخبندان کشنده‌ی این کشور، پیشروی ارتش آلمان را کُند و تدریجاً متوقف کرد و پس‌ازآن بود که آلمان، ابتکار عمل در جبهه شرق را از دست داد. درواقع زمین‌گیر شدن ارتش آلمان در روسیه یکی از نقاط عطف جنگ جهانی دوم و “آغاز پایان“ جنگ برای آلمان نازی بود.
چریک‌های روس با توسل به شیوه‌های جنگ نامنظم، با وجود داشتن امکانات و سلاح‌های ساده اما از طریق یک سازمان‌دهی حساب‌شده و مهم‌تر از همه به لطف آشنایی با مختصات میدان نبرد توانستند تلفات جبران‌ناپذیری به ارتش تا بن دندان مسلح هیتلر وارد کنند. البته این ماجرا فقط یکی از نمونه‌های عملیات چریکی موفق در طول تاریخ است. تاریخ شاهد مقاومت‌های چریکی جانانه متعددی بوده که جنگ ویتنام نیز یکی دیگر از آن‌هاست.
بازاریابی چریکی دقیقاً برخاسته از رویکرد نبردهای نظامی است. اغراق نیست اگر بازار را در عصر حاضر، میدان نبرد میان شرکت‌های مختلف با ویژگی‌های متنوع بدانیم. میدانی که در آن رقبا برای کسب جایگاه بهتر و به حداکثر رساندن میزان فروش و حاشیه سود بی‌رحمانه بر یکدیگر می‌تازند و استراتژی بازاریابی و روش‌های مختلفی را برای نیل به این اهداف به کار می‌گیرند. در این میدان خبری از عدالت نیست! پس اینکه بعضی شرکت‌ها از حیث منابع در موقعیت برتر قرار داشته باشند و برای پیاده‌سازی ایده‌ها و روش‌های بازاریابی، میدان مانور بسیار وسیع‌تری را در مقایسه با شرکت‌های کوچک‌تر و ضعیف‌تر پیش روی خود ببینند، نباید چندان متعجبمان کند. اما آیا این به معنای از پیش باختگی شرکت‌های کوچک است؟ آیا این شرکت‌ها در این کارزار نابرابر و پر چالش، محکوم به شکست و بلعیده شدن توسط رقبای بزرگ‌تر هستند؟ مسلماً نه! ایده‌های بازاریابی پارتیزانی اینجاست که به‌عنوان یک اهرم مؤثر و اثربخش به کار می‌آیند و می‌توانند ضامن بقای شرکت‌های کوچک و حتی در مواقعی، عاملی برای پیشی گرفتن این شرکت‌ها از رقبای پرآوازه و بزرگشان باشد. بازاریابی چریکی به صورت مجموعه‌ای از روش‌های بازاریابی که با سرپیچی از اصول و رویه‌های بازاریابی سنتی، با تکیه بر خلاقیت و نوآوری و تسول به روش‌های نامتعارف، در پی دستیابی به حداکثر بازدهی در عین صرف حداقل منابع هستند، تعریف می‌شود. ایده‌های بازاریابی پارتیزانی هم می‌توانند بر اهداف آگاهی‌دهنده و هم بر اهداف یادآورانه متمرکز باشند. یعنی شما با استفاده از آنها هم می‌توانید حضور برند یا شرکتتان در یک بازار را به آگاهی عموم برسانید و هم می‌توانید مزایا و نقاط تمایزتان را به مخاطبین مدنظرتان یادآوری کنید تا مبادا حضورتان را از یاد ببرند یا فراموش کنند که شما بهترین هستید!
بازاریابی چریکی، ماهیتی غافلگیرانه دارد. در این روش شما معمولاً با رسانه‌ها، مجاری و روش‌های معمول و متداولی که برای انتقال پیام به مخاطبین مورد استفاده قرار می‌گیرند، کاری ندارید بلکه با استفاده از روش‌های خلاقانه و از طریق برانگیختن یا ایجاد احساس یا مجموعه‌ای از احساسات خاص در مخاطب اعم از خشم، شادی، نگرانی، ترس، ابهام، تعجب و … مأموریت خود را انجام می‌دهید.
نکته مهم این است که نه‌فقط شرکت‌های کوچک، بلکه شرکت‌های بزرگ نیز از ایده‌های بازاریابی چریکی استفاده می‌کنند. زیرا نیل به اهداف تجاری با حداقل هزینه، همواره یک راهکار و گزینه مطلوب است که شرکت‌ها به دنبال آن هستند. البته باید در نظر داشته باشیم که ریسک توسل به روش‌ها و ایده‌های بازاریابی چریکی برای شرکت‌های بزرگ‌تر، بارها و بارها بیشتر است. شرکت‌های کوچکی که به روش پارتیزانی به میدان نبرد قدم می‌گذارند، عموماً چیزی ندارند که بابت از دست دادن آن نگرانی خاصی داشته باشند. اما ماجرا در مورد شرکت‌های بزرگ فرق میکند. زیرا اگر ایده‌های بازاریابی چریکی برای محصولات یک برند معروف، نتیجه مطلوب را در مخاطب ایجاد نکند، می‌تواند به شکست آن محصول و حتی بعضاً مخدوش شدن تصویر یا شخصیتِ کُلیتِ یک برند منجر شود. برعکس، در صورت اجرای موفقیت‌آمیز ایده‌های بازاریابی چریکی توسط شرکت‌های بزرگ، منافع بسیار چشمگیری عاید آنها خواهد شد که از میان نمونه‌های مختلف، می‌توانیم به عملکرد موفقیت‌آمیز داستان برند شرکت کوکاکولا در پیاده‌سازی تاکتیک‌ها و ایده‌های بازاریابی چریکی اشاره کنیم.
بازاریابی چریکی یا Guerrilla Marketing یکی از موثرترین روش های تبلیغاتی است که با استفاده از خلاقیت و نوآوری ، بدون نیاز به بودجه های سنگین ، نتایج چشمگیری به دست می آورد. این نوع بازاریابی نمی تواند کل استراتژی بازاریابی شما را شامل شود ، اما می تواند به‌عنوان یک بخش حیاتی از برنامه کلی شما عمل کند. برای موفقیت در بازاریابی چریکی ، باید نکات و اصولی را رعایت کنید که در ادامه به بررسی آن ها می‌پردازیم.
مانند هر استراتژی بازاریابی دیگر ، اولین قدم در بازاریابی چریکی شناخت دقیق مخاطبان هدف است. باید بدانید که چه کسانی قرار است از کمپین شما تأثیر بگیرند و در کجا حضور دارند. برای مثال، ممکن است مخاطبان هدف شما در رویدادهای خاص یا کنفرانس هایی حضور داشته باشند. با شناسایی این محیط ها ، می توانید بهترین مکان ها را برای اجرای کمپین خود انتخاب کنید. همچنین ، باید نیازها ، خواسته ها و علایق مخاطبان را بشناسید تا بتوانید کمپینی طراحی کنید که با آن ها همخوانی داشته باشد.
مکان اجرای کمپین چریکی یکی از عوامل کلیدی موفقیت آن است. شما باید محیطی را انتخاب کنید که بتواند بیشترین تعامل را با مخاطبان ایجاد کند و باعث جلب توجه شود. به‌عنوان مثال ، کمپین معروف T-Mobile در سال 2009 در ایستگاه متروی لیورپول اجرا شد. این کمپین شامل اجرای یک رقص گروهی در محیطی شلوغ و پر رفت وآمد بود که توانست توجه بسیاری از مردم را به خود جلب کند. انتخاب مکان مناسب باعث که پیام شما به طور مؤثرتری به مخاطبان منتقل شود.
بازاریابی چریکی نیاز به خلاقیت دارد و تکرار ایده های موجود دیگران به هیچ عنوان مؤثر نخواهد بود. برای موفقیت در این روش، شما باید مفهوم منحصربه فردی برای کمپین خود طراحی کنید. مخاطبان از کمپین هایی که ایده‌های نوآورانه دارند استقبال بیشتری می کنند. به جای تکیه بر کلیشه ها و کپی کردن ایده های دیگران ، بهتر است به دنبال مفاهیمی باشید که تاکنون کسی به آن ها فکر نکرده است.
برای خلق یک کمپین چریکی موفق ، باید به تعداد زیادی ایده خلاقانه دست پیدا کنید. بهترین راه برای این کار استفاده از تکنیک بارش فکری در تیم است. همه اعضای تیم خود را دعوت کنید تا ایده های جدید ارائه دهند. همچنین می توانید از منابع بیرونی ، مانند اینترنت و کمپین های موفق دیگر الهام بگیرید. البته هدف از این کار الهام گیری است نه کپی برداری ، چراکه نوآوری در اجرای کمپین ها بسیار مهم است.
یکی از نکات کلیدی در طراحی کمپین های چریکی این است که کمپین شما باید با حوزه فعالیت شرکت یا برندتان همخوانی داشته باشد. برای مثال ، اگر در حوزه فناوری فعالیت می کنید ، کمپین شما باید به موضوعات مرتبط با فناوری بپردازد. همچنین بهتر است از موضوعات داغ و ترند های روز استفاده کنید تا بتوانید تأثیر بیشتری بر مخاطبان خود بگذارید. ارتباط منطقی و معنایی بین پیام کمپین و محصول یا خدمات شما باعث افزایش اعتماد مخاطبان خواهد شد.
یکی از ویژگی های مهم کمپین های موفق چریکی ، تعاملی بودن آن هاست. وقتی مخاطبان بتوانند به صورت مستقیم با کمپین شما تعامل کنند ، احتمال بیشتری وجود دارد که پیام شما را بهتر دریافت کنند و حتی به مشتری تبدیل شوند. برای این منظور ، می توانید از روش هایی مانند بازی های تعاملی ، نظرسنجی ها یا حتی رویداد های حضوری استفاده کنید. تعامل با مخاطب باعث ایجاد حس مشارکت و ارتباط عمیق تر با برند شما می شود.
وایرال شدن یکی از مفاهیم محبوب در دنیای بازاریابی چریکی است ، اما نباید تمام تلاش خود را بر این موضوع متمرکز کنید. هیچ تضمینی برای وایرال شدن کمپین وجود ندارد و بهتر است به جای تمرکز بر این هدف ، بر طراحی یک کمپین خلاقانه و تاثیرگذار کار کنید. البته می توانید از ابزارهایی مانند رپورتاژ آگهی یا تبلیغات دیجیتال برای افزایش دیده شدن کمپین استفاده کنید ، اما بهتر است انتظار وایرال شدن مصنوعی نداشته باشید.
برای اطمینان از موفقیت کمپین ، لازم است از ابتدا شاخص های مشخصی برای ارزیابی عملکرد آن تعریف کنید. این شاخص ها می‌توانند شامل میزان فروش ، تعامل مخاطبان یا تعداد اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی باشند. ارزیابی منظم کمپین به شما کمک می کند تا عملکرد آن را به درستی بسنجید و در صورت نیاز به بهبود ، تغییرات لازم را اعمال کنید.
بازاریابی چریکی می‌تواند با تکیه بر خلاقیت و ایده‌های نوآورانه، نتایج شگفت‌انگیزی برای کسب‌وکارها به همراه داشته باشد. با رعایت نکات ذکرشده و تمرکز بر اجرای کمپین‌هایی تعاملی و متناسب با مخاطبان هدف، می‌توانید تاثیرگذاری خود را افزایش دهید و به موفقیت دست یابید. ارزیابی مستمر کمپین و تلاش برای بهبود آن از اهمیت بالایی برخوردار است.
شاید شما هم این سوال را داشته باشید که چرا بازاریابی چریکی تا این حد محبوبیت پیدا کرده و کسب‌وکارهای کوچک و حتی بزرگ به این استراتژی تمایل نشان داده‌اند. برای پاسخ به این سوال می‌توان به دلایل متعددی اشاره کرد که هرکدام نقش مهمی در موفقیت و گسترش استفاده از این روش بازاریابی ایفا کرده‌اند.
یکی از ویژگی‌های برجسته بازاریابی چریکی این است که به سادگی قابل اجراست و نیاز به سرمایه‌گذاری مالی هنگفت ندارد. این روش برخلاف بسیاری از روش‌های تبلیغاتی، نیازی به بودجه‌های سنگین ندارد و کسب‌وکارهای کوچک می‌توانند با هزینه‌ای نسبتا پایین، به دستاوردهای چشمگیری در جذب مشتری و جلب توجه مخاطبان برسند. نکته حائز اهمیت این است که بازاریابی چریکی بر خلاقیت و نوآوری تکیه دارد؛ به همین دلیل می‌تواند توجه مخاطبان را به شکلی متفاوت و منحصربه‌فرد جلب کند. به واسطه این خصوصیات، این روش بازاریابی توانسته است به کسب‌وکارهای کوچک در سراسر دنیا کمک کند تا با رقبای بزرگ‌تر به رقابت بپردازند و به نتایج مطلوب دست یابند.
محبوبیت روزافزون بازاریابی چریکی تا حد زیادی با شرایط اقتصادی و رشد فناوری در سال‌های اخیر مرتبط است. با کاهش هزینه‌های استفاده از تکنولوژی‌های مدرن و رشد سریع شبکه‌های اجتماعی، کسب‌وکارهای کوچک به ابزارهای جدید و ارزان‌تری برای بازاریابی دسترسی پیدا کرده‌اند. همچنین، دولت‌ها در بسیاری از کشورها، با ارائه تسهیلات و حمایت‌های مالی، تلاش می‌کنند فرصت رشد و توسعه را برای کسب‌وکارهای کوچک فراهم کنند. در عین حال، قوانین بیشتری برای کسب‌وکارهای بزرگ وضع می‌شود که این امر به کسب‌وکارهای کوچک فرصت رقابت بیشتری می‌دهد.
هم‌زمان با این تحولات، رفتار مصرف‌کنندگان نیز دستخوش تغییرات اساسی شده است. امروزه مشتریان به جای توجه صرف به نام‌های بزرگ و شناخته‌شده، به دنبال نوآوری و اصالت در برندها هستند. آنها تمایل دارند با برندهایی ارتباط برقرار کنند که از ارزش‌ها و نیازهایشان حمایت می‌کنند و در عین حال تجربه‌ای منحصربه‌فرد و جذاب ارائه می‌دهند. این تغییر رفتار مصرف‌کنندگان فرصت بی‌سابقه‌ای برای کسب‌وکارهای کوچک به وجود آورده است تا با استفاده از خلاقیت و روش‌های هوشمندانه‌تری مانند بازاریابی چریکی، خود را به عنوان یک گزینه واقعی و قابل‌اعتماد به مشتریان معرفی کنند.
اگرچه تعداد کسب‌وکارهای کوچک در سال‌های اخیر افزایش یافته است، اما نمی‌توان نادیده گرفت که بسیاری از این کسب‌وکارها به دلیل نبود استراتژی‌های بازاریابی مناسب یا عدم استفاده از روش‌های درست، با شکست مواجه شده‌اند. در دنیای رقابتی امروز، داشتن یک محصول خوب به تنهایی کافی نیست؛ بلکه توانایی جلب توجه مشتری و ارائه محتوایی که او را جذب کند، از اهمیت بسیاری برخوردار است. در چنین فضایی، بازاریابی چریکی به عنوان یک استراتژی مقرون‌به‌صرفه و قابل‌اجرا، می‌تواند همچون یک ناجی برای کسب‌وکارهای کوچک عمل کند.
این روش با بهره‌گیری از رویکردهای نوآورانه و متفاوت، به کسب‌وکارهای کوچک کمک میکند تا با ایجاد تجربه‌های منحصربه‌فرد و جلب توجه عمومی، بدون نیاز به صرف هزینه‌های بالا، به موفقیت دست یابند. بازاریابی چریکی به‌واسطه ساده‌بودن و اثربخشی خود در جلب توجه مخاطب، تبدیل به یکی از بهترین ابزارهای تبلیغاتی برای کسب‌وکارهای کوچک شده است.
در دنیایی که پیچیدگی‌ها و هزینه‌های بالای تبلیغات سنتی بسیاری از کسب‌وکارها را دچار چالش کرده، بازاریابی چریکی به عنوان یک روش متفاوت و خلاقانه، این امکان را به برندها می‌دهد که از مسیرهای غیرمعمول و جذاب، توجه مخاطب را به خود جلب کنند. در واقع، این روش بازاریابی در دنیای پرهیاهوی امروز، به کسب‌وکارها اجازه می‌دهد با شیوه‌های ساده و البته هوشمندانه، خود را به عنوان یک گزینه جدی و جذاب به مخاطبان معرفی کنند.
در پایان باید یادآور شد که موفقیت در بازاریابی چریکی، نیازمند صبر و پشتکار است. ممکن است یک کمپین در ابتدای راه به نتیجه مطلوب نرسد، اما با آزمون و خطا و بهبود مستمر استراتژی‌ها، می‌توان به نتایج شگفت‌انگیزی دست یافت. کسب‌وکارهای کوچک می‌توانند با تکیه بر خلاقیت و تلاش مستمر، جایگاه خود را در بازار تثبیت کنند و از مزایای بازاریابی چریکی بهره‌مند شوند.
اجرای یک کمپین موفق در بازاریابی چریکی نیازی به تجهیزات پیچیده یا ابزارهای تخصصی ندارد، اما استفاده از برخی ابزارهای دیجیتال مارکتینگ می‌تواند به شما کمک کند تا ایده‌های خلاقانه‌ای برای این نوع بازاریابی بیابید. ابزارهای متنوعی که برای بازاریابی دیجیتال وجود دارند، از جمله سیستم‌های مدیریت مشتری، شبکه‌های اجتماعی و ابزارهای تحلیلی، می‌توانند زمینه‌ساز طراحی و اجرای کمپین‌های موثر بازاریابی چریکی شوند. در ادامه، به بررسی برخی از ابزارهایی که به بهبود عملکرد کمپین‌های چریکی کمک می‌کنند، می‌پردازیم:
یکی از بهترین منابع برای ایده‌پردازی در بازاریابی چریکی، سیستم مدیریت ارتباط با مشتری یا CRM شما است. این سیستم‌ها اطلاعات بسیار ارزشمندی از تعاملات مشتریان با کسب‌وکار شما ارائه می‌دهند. از جمله اطلاعاتی نظیر علایق، خواسته‌ها، نیازها و حتی شکایات مشتریان که همگی می‌توانند زمینه‌ساز طراحی کمپین‌های چریکی شوند. با تحلیل این اطلاعات، شما می‌توانید متوجه شوید که مشتریانتان چه چیزی را بیشتر می‌پسندند و به دنبال چه نوع تجربه‌ای هستند. این داده‌ها به شما کمک میکند تا یک کمپین بازاریابی چریکی خلاقانه و هدفمند ایجاد کنید که مستقیماً به نیازها و خواسته‌های مخاطبانتان پاسخ دهد.
امروزه شبکه‌های اجتماعی از مهمترین پلتفرم‌های تبلیغاتی برای برندها و کسب‌وکارها محسوب می‌شوند. در این فضا، مشتریان و کاربران به صورت مستقیم با برندها تعامل دارند، نظرات خود را بیان می‌کنند و حتی از تجربیات خود با دیگران صحبت می‌کنند. تحلیل این سیگنال‌ها در شبکه‌های اجتماعی می‌تواند اطلاعات زیادی را در مورد نیازها و علایق مشتریان در اختیار شما قرار دهد. شما می‌توانید از این اطلاعات برای طراحی کمپین‌های چریکی استفاده کنید که مستقیماً با مخاطبان هدفتان ارتباط برقرار کند.
علاوه بر این، ابزارهای تحلیلی ارائه‌شده در شبکه‌های اجتماعی، مانند اینسایت اینستاگرام، می‌توانند به شما در شناخت بهتر مخاطبان کمک کنند. با استفاده از این ابزارها، می‌توانید ببینید که چه نوع محتوایی بیشتر توسط کاربران شما دیده و پسندیده می‌شود، چه زمانی بیشترین فعالیت کاربران رخ می‌دهد و چه پست‌هایی بیشترین تعامل را به خود اختصاص داده‌اند. این اطلاعات می‌تواند در طراحی کمپین‌های خلاقانه بازاریابی چریکی بسیار موثر باشد.
گوگل آنالیتیکس یکی از قوی‌ترین ابزارهای تحلیل رفتار کاربران در وب‌سایت‌ها است. این ابزار به شما امکان می‌دهد تا به داده‌های دقیقی از جمله میزان بازدید، زمان حضور کاربران در سایت، نوع صفحات پربازدید و همچنین رفتار کلی کاربران دسترسی داشته باشید. با تحلیل این داده‌ها، می‌توانید متوجه شوید که چه نوع محتوایی برای مخاطبانتان جذاب‌تر است و در نتیجه، از این اطلاعات برای طراحی یک کمپین بازاریابی چریکی موثر بهره ببرید.
به‌عنوان مثال، اگر متوجه شدید که کاربران شما بیشتر به یک دسته خاص از محصولات یا مطالب وب‌سایت شما علاقه دارند، می‌توانید با استفاده از این اطلاعات، کمپینی طراحی کنید که بر روی آن دسته محصولات تمرکز داشته باشد و به شیوه‌ای خلاقانه توجه کاربران را جلب کند. به‌علاوه، گوگل آنالیتیکس به شما اجازه می‌دهد تا عملکرد کمپین‌های مختلف خود را در زمان واقعی رصد کرده و نتایج را به دقت تحلیل کنید.
یکی از موثرترین روش‌ها برای شناخت دقیق‌تر نیازها و علایق مشتریان، برگزاری نظرسنجی‌های آنلاین است. این نظرسنجی‌ها به شما کمک می‌کنند تا مستقیماً از مخاطبان هدف خود درباره نیازها، مشکلات و علاقه‌مندی‌هایشان سوال کنید و اطلاعاتی ارزشمند به‌دست آورید. امروزه ابزارهای متعددی برای انجام نظرسنجی‌های آنلاین وجود دارد که به راحتی می‌توانید از آنها استفاده کنید.
برای طراحی نظرسنجی‌های موثر، باید سوالاتی دقیق و مرتبط با اهداف کسب‌وکار و کمپین خود طراحی کنید. علاوه بر این، باید راهکاری برای تشویق مخاطبان به شرکت در نظرسنجی‌ها پیدا کنید؛ مانند ارائه تخفیف‌ها، کوپن‌های خرید یا جوایز کوچک. پس از جمع‌آوری نتایج نظرسنجی‌ها، می‌توانید کمپین‌های چریکی خود را بر اساس داده‌های به‌دست آمده طراحی و اجرا کنید.
استفاده از ابزارهای تولید محتوا نیز می‌تواند به طراحی بهتر کمپین‌های بازاریابی چریکی کمک کند. ابزارهایی مانند Canva برای طراحی گرافیک و ویدئوهای جذاب و یا ابزارهای تولید محتوا مانند BuzzSumo و Ahrefs می‌توانند به شما در شناخت موضوعات محبوب و پرطرفدار کمک کنند. با استفاده از این ابزارها، شما می‌توانید ایده‌های خلاقانه و منحصر به فردی برای کمپین‌های خود بیابید و از آنها برای جلب توجه مخاطبان استفاده کنید.
بازاریابی چریکی به دلیل رویکرد خلاقانه و کم‌هزینه‌اش، مورد توجه کسب‌وکارهای کوچک و بزرگ قرار گرفته است. برای اجرای موفقیت‌آمیز این نوع بازاریابی، استفاده از ابزارهای مختلف دیجیتال مارکتینگ می‌تواند به شما کمک کند تا به ایده‌های نوآورانه و موثری دست پیدا کنید. ابزارهایی مانند سیستم مدیریت ارتباط با مشتری، شبکه‌های اجتماعی، گوگل آنالیتیکس و نظرسنجی‌های آنلاین، همگی می‌توانند به شما کمک کنند تا کمپین‌های چریکی خود را بر اساس نیازها و علایق مشتریانتان طراحی کنید و به موفقیت بیشتری دست یابید.
پیاده‌سازی ایده‌های بازاریابی چریکی، نمونه‌های مختلف و متعددی دارد که در اینجا به چند مورد جالب از آنها اشاره میکنیم.
Tyskie، یک برند نوشیدنی در کشور لهستان است که از طریق ایجاد تصویری شبیه به یک لیوان پُر از نوشیدنی روی دستگیره درب‌های ورودیِ مغازه‌ها و اماکن، وسوسه نوشیدن آن را به جان افراد می‌اندازد!
Colgate یک برند آمریکایی فعال در تولید و عرضه محصولات آرایشی، بهداشتی و غذایی است که با تولید یک بستنی جالب، ابتکار تحسین‌برانگیزی را در توسل به ایده‌های بازاریابی پارتیزانی از خود نشان داده است. خریداران پس از خوردن این بستنی، با چوب بستنی‌هایی به شکل مسواک مواجه می‌شوند که ضرورت محافظت از دندان‌ها و البته انتخاب خمیر دندان Colgate را به آنها یادآوری میکند. Colgate این ایده جالب را در تولید و عرضه آب‌نبات‌چوبی نیز تکرار کرد.
حفظ محیط زیست یکی از دغدغه‌های همیشگی در کره جنوبی بوده است. در متروی سئول، از طریق ایجاد محیطی شبیه به محیط‌های طبیعی مثل سواحل و جنگل‌ها، ضرورت حافظت از محیط زیست مستمراً به شهروندان کره‌ای یادآوری می‌شود.
قرار دادن سطل زباله‌های مخصوص در معابر عمومی برای دور ریختن ته سیگارها به شکل یک چشم که مضرات سیگار برای بینایی را به تأثیرگذارترین شکل ممکن بیان میکند.
Miele یک شرکت آلمانی فعال در تولید و عرضه انواع لوازم خانگی بوده که ایده‌های بازاریابی چریکی آن بسیار معروف است. بیلبورد بالا یکی از روش‌های جالب تبلیغ توسط این شرکت است که بر قدرت مکش جادویی جاروبرقی‌هایش تأکید دارد!
احتمالاً متوجه شده‌اید که توسل به ایده‌های بازاریابی چریکی، صرفاً به عرصه‌های تجاری محدود نمی‌شود بلکه هر جا نیاز باشد پیام به شکلی اثربخش و با صرف حداقل هزینه و با حداکثر میزان اثربخشی به جامعه هدف منتقل شود، می‌توان بازاریابی پارتیزانی را مدنظر قرار داد. بازاریابی پارتیزانی اگرچه یک روش نامتعارف و نامنظم است، اما برای موفقیت به یک ایده های کارآفرینی سنجیده و منظم نیاز دارد. برآورد دقیق از مختصات میدان نبرد، کلید موفقیت کسب‌وکار شما در عملیات چریکی خواهد بود. پیش از پیاده‌سازی، همواره تبعات و پیامدهای مثبت و منفی ایده‌هایتان را به‌دقت بسنجید. آنچه برای فیلم سینمایی معروف به وقت شام در پردیس سینمایی کوروش رخ داد، نمونه‌ای از بازاریابی چریکی ایرانی بود که فارغ از قضاوت درباره موفقیت یا عدم موفقیت آن در افزایش میزان فروش فیلم، بازخوردهای منفی گسترده‌ای را به دنبال داشت که شاید بر نوع رفتار و واکنش مخاطبین نسبت به آثارِ بعدیِ دست‌اندرکاران این فیلم، تأثیرگذار باشد. بنابراین پیش‌بینی و ارزیابی بازخوردهایی را که ممکن است دریافت کنید، هرگز از یاد نبرید.
بازاریابی چریکی (Guerrilla Marketing) بر پایه روانشناسی جذب مشتری بنا شده است. روانشناسی مشتری یا مصرف کننده، علمی است که در آن متخصصان به بررسی رفتار، احساسات، ادراک، تفکر و… مشتری می‌پردازند تا متوجه شوند که ذهن او چطور خود را برای خرید از شما قانع میکند. سپس اطلاعات به دست آمده را در جهت افزایش فروش فروشگاه‌ها به کار می‌برند. نتیجه این عمل نیز مواردی بود که در بالا برای آشنایی بیشتر شما با روش های بازاریابی مدرن ارائه گردید.
بله، بازاریابی چریکی در بسیاری از کشورها، از جمله ایران، قانونی است. با این حال، برخی شرکت‌های بازاریابی چریکی به دلیل عدم رعایت شرایط قانونی یا رعایت نکردن حقوق بازاریابان، مورد انتقاد و پیگیری قرار گرفته‌اند.
بازاریابی چریکی در بسیاری از بخش‌های بازار مورد استفاده قرار می‌گیرد، از جمله بخش‌هایی مانند فروش مستقیم، محصولات غذایی، محصولات بهداشتی و زیبایی، لوازم الکترونیکی، وسایل خانگی، خدمات بانکی و بیمه‌ای و غیره.
ما در تیم خودساخته تمام تلاشمان را برای آماده سازی بهترین مطالب میکنیم تا شما عزیزان با محتواهای ما بتوانید سواد و دانش خود را بهبود دهید
تیم دکتر کاویانی در یک جلسه مشاوره دو ساعته، فرمول چند برابر کردن فروش با الگوی «هک فروش» رو بهتون آموزش میدن. مهمترین راز بیزینس های پرفروش داشتن ذهنیت هک فروش است.
روزمرگی های دکتر کاویانی
مطالب انگیزشی روزانه
اگه لذت بردی برای دوستات از طریق این دکمه ها بفرست.
همیشه پیگیر آموزش باش
دوره های رایگان
در بحث پیرامون این مقاله شرکت کنید!
سایت خودساخته دکتر کاویانی همراه شما در مسیر رشد، موفقیت و ثروت‌آفرینی! با آموزش‌های کاربردی، هوشمندانه یاد بگیرید، جسورانه عمل کنید و به استقلال مالی برسید. 🚀
برخی دوره های دکتر کاویانی
گرگان، نبش عدالت103/2، مجتمع سازگار، طبقه۴ موسسه مکتبستان دانش گلستان
۰۹۱۲۰۴۵۴۳۲۲
۰۱۷۳۲۵۳۷۰۹۳
مجوزهای ما
یک پاسخ
سلام. کاش چند تا کتاب بازاریابی چریکی خوب هم معرفی میکردین