توسعه فردی
توسعه فردی (Self-Development)، فرایند حرکت آدمی بهسوی کمال است. انسان ذاتاً و فطرتاً موجودی کمالگراست و این میل به کمال و پیشرفت، برای آنکه توسعه فردی معنا داشته باشد، یک شرط اساسی و لازم است. هر انسانی در مقطعی از زندگی، نیاز به یک انقلاب درونی را احساس میکند. روزمرگیها و تکرارها، رفتهرفته کسالت بارتر میشوند و در صورت تداوم، حتی میتوانند احساس ناخوشایند بیهودگی را به آدمی القا کنند. از یک جایی به بعد، ایجاد تحولات بنیادین در سبک زندگی و شیوه نگرش به یک الزام گریزناپذیر تبدیل شده و اینجا همان نقطهای است که مسیر توسعه فردی آغاز میشود.
توسعه فردی چه کمکی به ما میکند؟
توسعه فردی، فرایندی دائمی و مستمر است که انسان از طریق آن، ضمن شناخت و ارزیابی توانمندیها و استعدادهایش، سعی در شکوفایی و بهبود آنها نموده و تلاش میکند از گنجینهها و سرمایههای درونی و بالقوه، حداکثر استفاده را به عمل آورد. توسعه فردی، فرایندی همهجانبه است؛ بدین معنا که تمام جنبههای زندگی آدمی اعم از جسمی، روحی، نگرشی و احساسی را در برمیگیرد. بسیار مهم است به این نکته توجه داشته باشیم که واژه “توسعه” بهطور همزمان هم بر مفهوم ایجاد قابلیتها و هم بر مفهوم بهبود آنها تمرکز و تأکید دارد. اهمیت دیگر فرایند توسعه فردی، هدفمند بودن آن است. حرکت در مسیر کمال، از بستر نیل به اهداف مُیسر میشود و اهداف بهمثابه پلههایی هستند که برای پیشرفت در این مسیر، باید یکبهیک از آنها بالا بروید. انسانی که هدف مشخصی در زندگی نداشته باشد، هرگز به جایگاهی که شایسته شأن و منزلت اوست، نخواهد رسید. مسیر توسعه فردی مستلزم تعریف اهداف مشخص و دستیافتنی بوده که برای رسیدن به آنها، باید استراتژی و طرح مشخصی داشته باشید و برای این منظور باید بتوانید مدیریت صحیحی بر وقت و انرژیتان اِعمال کنید. توسعه فردی به شما کمک میکند که پربارتر باشید، احساس رضایت درونی بیشتری کرده و برای دو سؤال اساسی، پاسخ مناسبی پیدا کنید. نخست اینکه چه کسی هستید و دوم، میخواهید چه کسی باشید؟
فرایند توسعه فردی چگونه است؟
توسعه فردی با یک ارزیابی جامع از شرایط فعلی آغاز میشود. یعنی شما ابتدا باید وضعیت فعلیتان در زمینههای مختلف را مورد بررسی دقیق قرار دهید. باید ببینید کجا هستید و قصد دارید به کجا برسید؟ باید با ترسیم واقعگرایانه شرایط فعلی و شرایط مطلوب، نقشه و مسیر راه را ترسیم کنید. پسازآن است که باید نسبت به تدوین یک برنامه توسعه فردی اقدام کنید. برنامه توسعه فردی، طرحی است که شما بر اساس آن، طی یک روند منظم، جهت دستیابی به اهدافی که تعیین کردهاید، تلاش میکنید. یک فرایند توسعه فردیِ واقعی، اگرچه نقطه آغاز دارد اما هرگز نمیتوان پایانی برای آن متصور بود. استمرار و توقفناپذیری، بخشی از ماهیت این فرایند است. پس هرگز نباید برای این مسیر، انتهایی قائل شوید. مطمئن باشید همیشه اقدام یا حرکتی وجود دارد که بتوانید با مبادرت به آن، شرایط را دائماً بهتر و بهتر کنید.
10 نکته طلایی در برنامه توسعه فردی
در اینجا به 10 نکته طلایی و بسیار مهم که در تدوین برنامه توسعه فردی میتواند بسیار مفید باشد، اشاره میکنیم.
1- همین حالا اقدام کنید!
تدوین برنامه توسعه فردی را همین امروز آغاز کنید. هرچند که قرار است به فرد متفاوتی تبدیل شوید اما بدانید که ایجاد تغییر مدتی زمان میبرد. پس وقت را تلف نکنید و همین حالا، نوشتن یک برنامه توسعه فردی را آغاز کنید.
2- تاتی تاتی کنید!
برای داشتن یک برنامه توسعه فردی مدوّن، لازم است آن را مرحلهبندی کنید و درست مثل یک کودک، با طمأنینه قدم به قدم جلو بروید. اهداف بزرگ را به اجزای کوچکتر تقسیم کنید و همزمان که روی طی مراحل کوچکتر تمرکز میکنید، نتیجهی نهایی را در ذهن داشته باشید.
3- بیاموزید!
شما میتوانید افراد موفق را الگویتان قرار داده و از شکستهایی که در مسیر موفقیت، قطعاً آنها را تجربه کردهاند، درس بگیرید. بدانید تجارب شخصی، همانند آموزگاران خشنی هستند که برای آموختن از آنها، ممکن است متحمل پرداخت هزینه سنگینی شوید. البته اگر بتوانید یک راهنما یا مشاور شایسته در مسیر توسعه فردی پیدا کنید، قطعاً کار آسانتر میشود. فراموش نکنید که کتاب خواندن و بهطورکلی مطالعه در مسیر یادگیری، میتواند یک ابزار بسیار کاربردی باشد.
4- از تغییرات استقبال کنید!
جهان همواره در حال تغییر بوده و این سنت، هرگز عوض نخواهد شد. حتی اگر دست به سیاهوسفید هم نزنید، باز هم دنیا با تغییراتش، تغییرتان خواهد داد و از این سنت هرگز راه گریزی نیست! اگر ما، ایدهها و نگرشهایمان تغییر نکند، همواره در غفلت خواهیم بود و این یک باخت تمامعیار است. برنامه توسعه فردی شما باید به این سؤال پاسخ دهد که قرار است چه تغییراتی کنید و برای این منظور، چه اقداماتی انجام دهید؟ به خاطر داشته باشید که تنها اقدامات عملی، منجر به بروز تغییرات خواهند شد.
5- مسئولیتپذیر باشید!
تنها کسی که در مسیر پیشرفتتان، شایسته تحسین یا انتقاد است، خودتان هستید! مسئولیت اینکه چه کاری انجام میدهید و کجا میروید، تماماً به پای خود شماست! مطمئن باشید اگر خودتان در مسیر پیشرفت، مانع خودتان نباشید، هیچکس دیگری نمیتواند شما را از رسیدن به اهدافتان بازدارد. در مقابل نتایجی که حاصل میشوند، چه خوب و چه بد، پاسخگو باشید و مسئولیت آنها را بپذیرید.
6- مصمم باشید!
عزم و اراده شما، واقعیتتان را شکل میدهد. بنابراین پیش از اقدام به انجام کاری در مسیر توسعه فردی، از تصمیم و عزم راسخ خود برای انجام آن مطمئن شوید. اطمینان حاصل کنید برای انجام آنچه میگویید و آنچه میخواهید، واقعاً مصمم هستید. در غیر این صورت،چنانچه اراده و هدف شما، همراستا و متناسب با یکدیگر نباشند، آنگاه عوامل مختلف را مسئول ناکامی خودتان خواهید دانست!
7- خودتان را به چالش بکشید!
اهداف شما در برنامه توسعه فردی، نباید بهسادگی در دسترس باشند. درعینحال هم اگر اهداف غیرممکنی را برای خودتان تعیین کنید، پیشاپیش در این مسیر شکست خوردهاید. دستیابی به اهداف آسان، هرگز نمیتواند رضایت خاطر حاصل از موفقیت را برایتان در پی داشته باشد. بنابراین، در هدفگذاری، سختگیرانه و البته منطقی عمل کنید.
8- علایقتان را دنبال کنید!
انجام کاری که دوست ندارید، نمیتواند وضعیت خوشایندی باشد. بنابراین زمینههایی را انتخاب کنید که برایتان جذابیت داشته و با ارزشهایتان همخوانی داشته باشند. درعینحال که به ندای قلبتان گوش میدهید، از مواجهه با دشواریهای مسیری که با عشق انتخاب کردهاید، هراس به دل راه ندهید.
9- پیشرفتتان را بسنجید!
اگر نتوانید چیزی را ارزیابی کنید، یقیناً نمیتوانید آن را انجام دهید! پی بردن به معنای ظریف این جمله ممکن است کمی زمانبر باشد. اما تحت هر شرایطی برای سنجش اقداماتی که انجام میدهید، معیار و سازوکار مشخصی داشته باشید. اساساً پیشرفت شما در برنامه توسعه فردی، مستلزم دریافت بازخورد از بررسی عملکردتان در مراحل قبلی است. توسعه فردی با ارزیابی اولیه آغاز و با ارزیابیِ بیوقفه، ادامه مییابد.
10- ادامه دهید و هرگز تسلیم نشوید.
زندگی چرخههای مختلفی دارد و در عین تغییرات، با یک ریتم مشخص پیش میرود. بنابراین در مسیری که بهسوی توسعه فردی میپیمایید، قطعاً با فراز و نشیبهایی مواجه خواهید شد. اگر در مواقعی احساس کردید اوضاع آنطور که باید پیش نمیرود، دست از تلاش نکشید و بدانید که اساساً پیشرفت، هرگز نمیتواند بهطور همزمان، هم سریع و هم بدون وقفه باشد. بنابراین، دو ویژگی تعادل و انعطافپذیری را در برنامه توسعه فردی بگنجانید. ریتمتان را پیدا کنید و جلو بروید و مطمئن باشید.
